Mięśnie brzucha

Mięśnie brzucha wypełniają przestrzeń pomiędzy klatką piersiową a górnym brzegiem miednicy. Z przodu i po bokach znajdują się mięśnie brzucha: skośny zewnętrzny, skośny wewnętrzny, poprzeczny i piramidowy. W odcinku lędźwiowym znajduje się mięsień czworoboczny lędźwi.

Mięsień skośny zewnętrzny brzucha (łac. musculus obliquus externus abdominis) ma kształt spłaszczonego czworokąta. Rozpoczyna się na zewnętrznej powierzchni żeber (od V do XII żebra) do przodu od mięśnia zębatego przedniego i najszerszego grzbietu. Włókna mięśnia biegną następnie do przodu i dołu tworząc rozcięgno i przednią pochewkę mięśnia prostego brzucha, a u dołu łączą się z więzadłem pachwinowym lub kończą na grzebieniu kości biodrowej.

Mięsień skośny wewnętrzny brzucha (łac. musculus obliquus internus abdominis) wyglądem przypomina mięsień poprzedni, jednak przebieg jego włókien jest odmienny. Mianowicie przebiega on od powięzi piersiowo-lędźwiowej (powięź obejmująca mięśnie głębokie grzbietu), grzebienia kości biodrowej i bocznej części więzadła pachwinowego ku górze i przyśrodkowo a kończy na brzegach dolnych żeber. W skład rozcięgna wchodzą włókna leżące bardziej przyśrodkowo. Dolne pasma włókien oddzielają się od mięśnia w postaci mięśnia dźwigacza jądra u mężczyzn, a u kobiet, jako więzadło obłe macicy przechodzące przez kanał pachwinowy.

Skurcz mięśnia skośnego zewnętrznego jednej strony oraz skośnego wewnętrznego strony przeciwległej powoduje zgięcie tułowia i obrót w stronę przeciwną. Natomiast jednostronny skurcz obu mięśni powoduje zgięcie tułowia w ich kierunku. Obustronny skurcz mięśni skośnych zewnętrznych i wewnętrznych powoduje zgięcie tułowia ku przodowi.

Mięsień poprzeczny brzucha (łac. musculus transversus abdominis), jak wynika z nazwy, przebiega poprzecznie od kręgosłupa do kresy białej po obu stronach ciała. Obejmuje on narządy jamy brzusznej niczym pas. Przyczepy początkowe mięśnia znajdują się na wewnętrznej powierzchni żeber (VII-XII), powięzi piersiowo-lędźwiowej (powięź obejmująca mięśnie głębokie grzbietu), grzebieniu biodrowym oraz więzadle pachwinowym. Włókna mięśniowe przechodzą następnie w rozcięgno tworzące pochewkę mięśnia prostego brzucha. Mięsień współtworzy również mięsień dźwigacz jądra. Dzięki skurczowi mięsień poprzeczny brzucha uczestniczy w fazie wydechu i wytwarza tłocznię brzuszną. Unaczynienie: odgałęzienia tętnicy biodrowej zewnętrznej, pachowej, piersiowej wewnętrznej i tętnic międzyżebrowych. Unerwienie: nerwy międzyżebrowe, biodoro-pachwinowy, płciowo-udowy.

Mięsień prosty brzucha (łac. musculus rectus abdominis) jest najbardziej zewnętrznie leżącym mięśniem rozciągającym się między mostkiem (jego wyrostkiem mieczykowatym), żebrami (V-VII) a kością łonową. Włókna mięśniowe przebiegają od góry do dołu równolegle oddzielone prostopadłymi do ich przebiegu pasmami łącznotkankowymi na odcinki tworzące smugi ścięgniste. U dołu włókna mięśniowe krzyżują się z włóknami strony przeciwległej.

Pochewka mięśnia prostego brzucha stabilizuje mięsień w swoim położeniu. Tworzą ją rozcięgna mięśni przedniej ściany brzucha. Pochewka składa się z dwóch blaszek: przedniej i tylnej. Blaszka przednia utworzona jest przez rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego i wewnętrznego w górnej części, zaś w dolnej dodatkowo przez mięsień poprzeczny. Blaszkę tylną tworzą mięsień poprzeczny i część włókien mięśnia skośnego wewnętrznego. Obie blaszki łączą się w linii pośrodkowej ciała wytwarzając kresę białą (łac. linea alba).

Mięsień prosty brzucha umożliwia zbliżenie wyrostka mieczykowatego ze spojeniem. W pozycji na plecach powoduje uniesienie kończyn dolnych i miednicy. W pozycji siedzącej przyciąga klatkę piersiową. Unaczynienie: tętnica nabrzuszna dolna i górna Unerwienie: nerwy międzyżebrowe.

Mięsień czworoboczny lędźwi (łac. musculus quadratus lumborum) ma kształt spłaszczonego czworoboku i znajduje się symetrycznie po obu stronach części lędźwiowej kręgosłupa. Włókna mięśnia przebiegają od wyrostków żebrowych kręgów lędźwiowych (L2-L5) oraz grzebienia biodrowego do dwunastego żebra, trzonu ostatniego kręgu piersiowego (Th12) oraz wyrostków żebrowych (L1-L4). Przednia powierzchnia mięśnia skierowana jest do jamy brzusznej.

Skurcz jednostronny mięśnia czworobocznego lędźwi powoduje zgięcie tułowia w bok. Obustronny skurcz stabilizuje odcinek lędźwiowy kręgosłupa i obniża XII żebro. Unaczynienie: gałęzie odchodzące od tętnicy biodrowej wewnętrznej, aorty brzusznej i tętnicy podżebrowej. Unerwienie: gałęzie splotu lędźwiowego i n. podżebrowy.

Kanał pachwinowy odgrywa ważną rolę w występujących coraz częściej wśród populacji ludzkiej przepuklin pachwinowych. Do powstania przepukliny w tej okolicy dochodzi w wyniku osłabienia struktur tworzących kanał pachwinowy.

Kanał pachwinowy jest strukturą anatomiczną znajdującą się w przedniej ścianie brzucha w okolicy pachwinowej. Ma długość około 4-5 cm. Przebiega skośnie od góry, tyłu i boku ku dołowi, do przodu i w stronę przyśrodkową. Wejście do kanału tworzy pierścień pachwinowy głęboki, wyjście zaś pierścień pachwinowy powierzchowny. Ścianę przednią kanału pachwinowego tworzy rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego, tylną- powięź poprzeczna brzucha. Ściana górna utworzona jest przez mięsień skośny wewnętrzny oraz poprzeczny, a dolna przez więzadło pachwinowe. Przez kanał przebiegają: u mężczyzn powrózek nasienny, u kobiet więzadło obłe macicy. Przez kanał pachwinowy zstępuje jądro z jamy brzusznej w czasie rozwoju osobniczego mężczyzny.

Dorota Kozera
  • A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom II.
  • J. Sokołowska-Pituchowa: Anatomia człowieka.
  • J. Bullock, J. Boyle, M. B. Wang: Fizjologia, seria NMS.
Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ