Macica

Macica (łac. uterus) jest pojedynczym mięśniowym narządem kobiecym tworzącym miejsce do zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej i jej rozwoju. Dzięki grubej warstwie mięśniowej stanowi ochronę dla rozwijającego się płodu, natomiast podczas porodu umożliwia narodziny. Macica znajduje się pośrodkowo w obrębie jamy miednicy, między pęcherzem moczowym a odbytem oraz pomiędzy lewym a prawym jajowodem. Jej długość wynosi średnio 7,5 cm. Objęta jest otrzewną.

Prawidłowa macica, u kobiet, które jeszcze nie rodziły swym kształtem przypomina nieco spłaszczoną w płaszczyźnie czołowej i odwróconą gruszkę. Z tego względu można wyróżnić trzon (corpus uteri), cieśń (isthmus uteri) i szyjkę (cervix uteri). Najwyżej położony trzon jest najszerszą częścią macicy i stanowi połowę wielkości narządu. Górny koniec trzonu nazywany jest dnem macicy. Poniżej trzonu znajduje się zwężenie - cieśń będąca przejściem w szyjkę. Z kolei szyjka macicy wnika w obręb pochwy i z tego powodu dzieli się na część nadpochwową i pochwową. Przypomina ona walec o wywiniętej części pochwowej objętej przez pochwę zakończona ujściem macicy.

U kobiet, które jeszcze nie rodziły ujście ma kształt okrągły, natomiast u kobiet, które rodziły otwór ma kształt szerokiej szczeliny tworzącej wargę przednią i tylną. Duże znaczenie ma ułożenie macicy w stosunku do pochwy. Należy zwrócić uwagę, że macica położona jest skośnie, tak, że obie wargi tylnie kontaktują się z tylną ścianą pochwy.

Macica jest narządem mięśniowym, który wewnątrz posiada wydrążoną w kształt trójkąta jamę macicy podstawą zwróconą ku górze. W kątach trójkąta znajdują się ujścia: parzyste do jajowodów i przy wierzchołku do szyjki macicy.

Prawidłowe położenie (fizjologiczne) macicy określa się, jako przodopochylenie (kąt zawarty między trzonem a pochwą) i zgięcie ku przodowi (kąt utworzony między osią trzonu i szyjki). Inne stany tj. silne przodozgięcie, skręcenie, tyłozgięcie, pochylenie ku tyłowi są położeniem nieprawidłowym. Także pod wpływem wypełniania się sąsiednich narządów (pęcherz moczowy, pętle jelitowe, odbytnica) dochodzi do nieznacznej zmiany ułożenia macicy.

Otrzewna obejmuje macicę od tyłu na wysokości części nadpochwowej, cieśni, trzonu, przechodzi na powierzchnię przednią i tu na wysokości cieśni przechodzi na pęcherz moczowy. Zagłębienie między macicą a pęcherzem nosi nazwę zagłębienie pęcherzowo-macicznego, z tyłu zaś zagłębienia odbytniczo-macicznego. Od brzegów bocznych otrzewna biegnie w kierunku ściany miednicy (do boku) w postaci więzadła szerokiego macicy. Zawartość miedzy obu blaszkami otrzewnej nosi nazwę przymacicza. Zawiera ono tkankę tłuszczową, łączną, splot żylny maciczny i pochwowy, tętnicę maciczną, naczynia chłonne, nerwy i końcowy odcinek moczowodu.

Podobnie, jak w przypadku jajników, macica posiada struktury mocujące ją w miednicy mniejszej. Na poziomie szyjki odchodzą symetrycznie więzadła podstawne skierowane bocznie, więzadło pęcherzowo-maciczne biegnące do przodu oraz skierowane do tyłu więzadło odbytniczo-maciczne. Od trzonu macicy biegnie obustronnie więzadło obłe, które przebiega wpierw przez więzadło szerokie w kierunku ściany miednicy i wstępuje do kanału pachwinowego. Od dołu macicę stabilizują pochwa i mięśnie dna miednicy.

W budowie ściany macicy wyróżnia się błonę surowiczą (otrzewna), mięśniową i śluzową. Warstwa mięśni zbudowana jest głównie z mięśni gładkich i naczyń. Błona śluzowa trzonu zwiera gruczoły maciczne i wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym zawierającym migawki, których ruch odbywa się w kierunku pochwy. W szyjce nabłonek jednowarstwowy walcowaty sięga do ujścia macicy, gdzie prawidłowo przechodzi w wielowarstwowy płaski. Gruczoły szyjki i nabłonek walcowaty wydzielają śluz wypełniający kanał szyjki. Tworzy to mechaniczną barierę dla wnikających drobnoustrojów. W przypadku zaczopowania przewodów gruczołów szyjki dochodzi do poszerzenia ich światła, co wyglądem przypomina pęcherzyki (ovula Nabothi).

Unaczynienie macicy pochodzi od tętnicy macicznej tworzącej zespolenia z gałęziami tętnicy jajnikowej. Sieć żylna występująca w błonie śluzowej i mięśniowej wytwarza większe naczynia wzdłuż brzegu macicy i towarzyszące naczyniom tętniczym wpierw, jako splot żylny maciczny, dalej, jako żyły maciczne. Odpływ chłonki z górnej części trzonu odbywa się do węzłów lędźwiowych, z dolnej zaś, przez węzły przymaciczne do biodrowych wewnętrznych. Znacznie rzadziej do węzłów pachwinowych powierzchownych czy krzyżowych. Unerwienie macicy pochodzi ze splotu maciczno-pochwowego oraz nerwów krzyżowych, lędźwiowych (L1-L3).

Wady rozwojowe macicy, choć występują rzadko to jednak należy o nich wspomnieć. Należą do nich macica podwójna, dwurożna, jednorożna, przedzielona i wynikają z zahamowania rozwoju embrionalnego.

Dorota Kozera
  • A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom II.
  • W. Z. Traczyk, A. Trzebski: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej.
Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ