Dwunastnica (łac. duodenum) jest pierwszym odcinkiem jelita cienkiego zaczynającym się tuż za mięśniem zwieraczem odźwiernika o długości 25-30 cm.
Ułożenie dwunastnicy przypomina podkowę zwróconą wypukłym brzegiem do prawej strony, a wklęsłym obejmuje ona głowę trzustki. Najwyżej położony odcinek dwunastnicy jest nieco poszerzony i nosi nazwę opuszki. Sąsiaduje tu ona z wątrobą i pęcherzykiem żółciowym. Następnie dwunastnica ulega stopniowemu zwężeniu, kieruje się do dołu (część zstępująca) obejmując przy tym głowę trzustki i poziomo (część dolna) krzyżując się z kręgosłupem w kierunku naczyń krezkowych. Tworzy zatem zagięcie górne i dolne. Natomiast zagięciem dwunastniczo-czczym skierowanym nieco ku górze przechodzi w jelito czcze (część wstępująca).
Opuszka wraz z żołądkiem stanowią bardziej ruchome części przewodu pokarmowego. Do dwunastnicy uchodzą przewód żółciowy wspólny i trzustkowy zakończony brodawką większą (brodawka Vatera) oraz przewód trzustkowy dodatkowy zakończony brodawką mniejszą. Ponadto charakterystyczna błona śluzowa dwunastnicy zapewnia jej prawidłowe funkcjonowanie.