Serce

Serce (łac. cor, cardia) jest podstawową składową układu krążenia. Nieustannie przepompowuje 6000 litrów krwi dziennie. Wraz z naczyniami tworzy całość układu zamkniętego porównywanego do systemu rur połączonych z pompą. Tą pompą jest serce, a w szczególności komora prawa i lewa, które zasysają krew z naczyń żylnych i tłoczą ją w kierunku tętnic. Choroby serca zaburzają funkcjonowanie całego organizmu i są najczęstszą przyczyną zgonów.

Serce położone jest w środkowej części jamy klatki piersiowej między workami opłucnej. Spoczywa na środku ścięgnistym przepony do tyłu od mostka i chrząstek żebrowych a do przodu od przełyku i aorty. Większość serca (2/3) mieści się po stronie lewej od osi ciała. Położenie serca może się zmieniać w stanach chorobowych sąsiednich narządów.

Serce ma kształt zbliżony do spłaszczonego od przodu stożka wierzchołkiem skierowanego do dołu, przodu i w stronę lewą. Wyróżnia się wierzchołek, zwany koniuszkiem (łac. apex) należący do komory lewej oraz podstawę serca. Koniuszek serca znajduje się na prawo od linii obojczykowej środkowej lewej w piątej przestrzeni międzyżebrowej. Długość serca wynosi średnio 12-15 cm, szerokość 9-15 cm. U mężczyzny serce waży przeciętnie 300 g, u kobiety mniej, średnio 260 g.

W budowie wewnętrznej serca zaznacza się podział na cztery części: dwa przedsionki i dwie komory. Objętość przedsionków jest mniejsza od objętości komór. Przedsionki oddziela przegroda międzyprzedsionkowa, zaś komory przegroda międzykomorowa. Zaznacza się tu pewna asymetria. Przegroda serca ustawiona jest skośnie w stosunku do osi ciała. W rezultacie komora prawa leży bardziej powierzchownie w stosunku do lewej, a przedsionek prawy po stronie prawej, lewy z tyłu i do góry. Komora lewa znajduje się zatem najbardziej na lewo, do dołu i do przodu od lewego przedsionka.

Z zewnątrz przegrodzie międzyprzedsionkowej odpowiada bruzda wieńcowa, w której biegnie naczynie wieńcowe. Przegrodzie międzykomorowej odpowiada bruzda międzykomorowa przednia i tylna. Podstawę serca tworzą przedsionki, głównie lewy. Przy podstawie serca znajdują się wszystkie naczynia krążenia, zarówno małego jak i dużego tworzące koronę serca, za pomocą której serce jest umocowane w klatce piersiowej. Z komory lewej uchodzą na powierzchni przedniej przedsionków aorta, z prawej pień płucny. Do podstawy serca zaś wchodzą: żyła główna górna i dolna do przedsionka prawego oraz cztery żyły płucne do przedsionka lewego. Przedsionki posiadają spłaszczone uwypuklenia zwane uszkami (prawym i lewym).

Przedsionek prawy (łac. antrium dextrum) otrzymuje krew żylną z całego organizmu, czyli z żyły głównej dolnej i górnej oraz ścian serca. Miejsce, w którym uchodzą obie żyły główne nazwane zostało zatoką. W ścianie przyśrodkowej przedsionka znajduje się otwór owalny. W życiu płodowym pełni on drogę omijającą płuca i prowadzącą krew prosto do przedsionka lewego. U osoby dorosłej otwór zarasta i zostaje po nim dół owalny.

Komora prawa (łac. ventriculus dexter) ma zdecydowanie cieńszą ścianę (średnio 5 mm) w porównaniu do komory lewej ze względu na panujące w niej niższe ciśnienie pod jakim musi wtłoczyć krew do tętnic płucnych. Ściany komory nie są gładkie, lecz pokrywają ją liczne beleczki mięśniowe oraz mięśnie brodawkowate (najczęściej 3).

Przedsionek lewy od przodu przykryty jest aortą i pniem płucnym, a na ścianie tylnej uchodzą do niego cztery żyły płucne pozbawione zastawek. Na przyśrodkowej ścianie występuje zagłębienie odpowiadające dołowi owalnemu przedsionka prawego.

Komora lewa jest jamą serca o najgrubszych ścianach (średnio 15 mm). Od wewnątrz pokryta jest również beleczkami mięśniowymi oraz dwoma mięśniami brodawkowatymi.

Dorota Kozera
  • A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom II.
  • J. Sokołowska-Pituchowa: Anatomia człowieka.
  • J. Bullock, J. Boyle, M. B. Wang: Fizjologia, seria NMS.
  • A. Szczeklik: Choroby wewnętrzne, Tom I.
  • J. Tatoń, A. Czech: Diagnostyka internistyczna.
  • V. Kumar, R.S. Cotran, S.L. Robbins : Robbins Basic Pathology.
Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ