Aorta i gałęzie aorty

Aorta, nazywana tętnicą główną, jest jedynym naczyniem prowadzącym krew z serca na obwód. Ma kształt laski pasterskiej z zaokrągloną rączką. Średnica aorty waha się średnio między 2-3 cm.

Aorta uchodzi z lewej komory serca nieco do góry i w stronę prawą (część wstępująca), na wysokości drugiego stawu mostkowo-żebrowego prawego zatacza łuk do tyłu i na lewo powyżej tętnicy płucnej lewej. Stąd biegnie do śródpiersia tylnego (część zstępująca), gdzie umiejscawia się na lewo od kręgosłupa. Część aorty znajdująca się w klatce piersiowej nosi nazwę aorty piersiowej, z której zstępuje przez rozwór aortowy przepony do jamy brzusznej. Odtąd nazywa się ją aortą brzuszną. Na wysokości czwartego kręgu lędźwiowego aorta dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne.

Od aorty odchodzą liczne naczynia. W początkowym odcinku, tuż za zastawkami półksiężycowatymi, odchodzą naczynia wieńcowe. Od łuku aorty odchodzi pień ramienno-głowowy, za nim tętnica szyjna wspólna lewa i tętnica podobojczykowa lewa. Pień ramienno-głowowy prawy długości 3-4 cm dzieli się następnie na tętnicę szyjną wspólną i podobojczykową prawą. Od aorty piersiowej odchodzą gałęzie oskrzelowe, przełykowe, śródpiersiowe, osierdziowe, tętnice przeponowe górne, międzyżebrowe tylne i tętnica podżebrowa. Aorta brzuszna jest miejscem ujścia tętnic lędźwiowych, przeponowych dolnych, nadnerczowych środkowych, nerkowych, jądrowych lub jajnikowych, pnia trzewnego, tętnicy krezkowej górnej i dolnej oraz krzyżowej pośrodkowej.

Tętnica szyjna wspólna (łac. arteriae carotis communis) jest parzystym naczyniem prowadzącym krew z aorty do głowy i szyi, nie oddaje gałęzi bocznych. Prawa tętnica szyjna wspólna jest krótsza od lewej. Oba naczynia biegną bocznie w stosunku do tchawicy, krtani i przełyku. W górnym odcinku każde naczynie ulega poszerzeniu, co nosi nazwę zatoki szyjnej. W miejscu tym występują liczne włókna nerwu błędnego. W miejscu poszerzenia tętnica szyjna wspólna dzieli się na tętnicę szyjną wewnętrzną i tętnicę szyjną zewnętrzną.

Tętnica szyjna wewnętrzna (łac. arteriae carotis interna) po podziale na wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowatej krtani biegnie w kierunku otworu na podstawie czaszki, gdzie przebiega następnie w kanale dla tętnicy szyjnej w kierunku zatoki jamistej. Oddaje ona gałęzie unaczyniające jamę bębenkową, oponę twardą, oko (tętnica oczna). Na podstawie mózgowia obie tętnice szyjne wewnętrzne łączą się z tętnicą podstawną mózgu tworząc koło tętnicze. W miejscu tym tętnica szyjna wewnętrzna oddaje tętnice dla mózgowia: tętnicę łączącą tylną i przednią, naczyniówkową, przednią mózgu i środkową mózgu.

Tętnica szyjna zewnętrzna (łac. arteriae carotis externa) po podziale kieruje się w okolicę zażuchwową, gdzie ostatecznie ulega podziałowi. Do gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej należą: tętnica tarczowa górna, językowa, twarzowa, gardłowa, potyliczna, uszna tylna, skroniowa powierzchowna, szczękowa.

Tętnica podobojczykowa (łac. arteriae subclavia) unaczynia kończynę górną. W przebiegu tętnicy wyróżniono podział na części. Część podobojczykowa tętnicy to odcinek pomiędzy miejscem ujścia od aorty a brzegiem pierwszego żebra. Dalej zwana tętnicą pachową biegnie do dołu pachowego. Jej przedłużeniem jest tętnica ramienna, która na wysokości stawu łokciowego dzieli się na tętnicę promieniową i łokciową. Od tętnicy podobojczykowej odchodzą tętnice: kręgowa, piersiowa wewnętrzna, tarczowa dolna, nadłopatkowa, poprzeczna szyi, szyjna głęboka i międzyżebrowa najwyższa. Od tętnicy pachowej odchodzą: tętnica piersiowa najwyższa, piersiowo-barkowa, piersiowa boczna, okalająca ramię, tętnice podłopatkowe.

Pień trzewny znajduje się w przedniej części aorty brzusznej na wysokości między dwunastym kręgiem piersiowym (Th12) a pierwszym lędźwiowym (L1). Ma długość do 2 cm i natychmiast ulega podziałowi na tętnicę żołądkową lewą, wątrobową wspólną oraz śledzionową. Tętnica wątrobowa wspólna dzieli się na tętnicę wątrobową właściwą, od której odchodzi tętnica żołądkowa prawa oraz tętnicę żołądkowo-dwunastniczą.

Tętnica biodrowa wspólna (łac. arteriae iliaca communis) na wysokości piątego kręgu lędźwiowego (L5) dzieli się na tętnice biodrowe wewnętrzne i zewnętrzne. Tętnica biodrowa wewnętrzna unaczynia trzewia miednicy, narządy płciowe, okolicę krocza. Odchodzą od niej tętnice: pępkowa, pęcherzowa dolna, maciczna lub nasieniowodowa, odbytnicza środkowa, sromowa wewnętrzna oraz tętnice: biodrowo-lędźwiowa, krzyżowa, pośladkowa i zasłonowa.

Tętnica biodrowa zewnętrzna jest głównym naczyniem zaopatrującym kończynę dolną, a jej przedłużeniem jest tętnica udowa, która w dole podkolanowym nosi nazwę tętnicy podkolanowej. Tętnica udowa oddaje gałęzie w postaci tętnicy nabrzusznej, okalającej biodro, sromowej zewnętrznej i głębokiej uda. Tętnica podkolanowa u swojego końca ulega podziałowi na tętnicę piszczelową przednią i tylną. Od tętnicy piszczelowej tylnej odchodzi tętnica strzałkowa, oraz okalająca strzałkę. Tętnica piszczelowa przednia kończy się, jako tętnica grzbietowa stopy.

Dorota Kozera
  • A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom II.
  • J. Sokołowska-Pituchowa: Anatomia człowieka.
  • J. Bullock, J. Boyle, M. B. Wang: Fizjologia, seria NMS.
  • A. Szczeklik: Choroby wewnętrzne, Tom I.
  • J. Tatoń, A. Czech: Diagnostyka internistyczna.
  • V. Kumar, R.S. Cotran, S.L. Robbins : Robbins Basic Pathology.
Ta strona używa plików cookies. więcej informacji.    AKCEPTUJĘ